آی یو دی چیست و چه عملکردی دارد؟

آی یو دی وسیله‌ای ست که برای پیشگیری از بارداری به کار می‌رود. این ابزار داخل رحمی در دو نوع هورمونی و مسی وجود دارد. مدل هورمونی با آزاد کردن پروژسترون و مدل مسی با کشتن اسپرم جلوی بارداری را می‌گیرند. IUD توسط پزشک جایگذاری و خارج می‌شود. در صورتی که عوارض خاصی بروز نکند، از این دستگاه می‌توان تا 10 سال هم استفاده کرد.

انواع مختلف آی یو دی برای پیشگیری از بارداری

آی یو دی (IUD) نوعی وسیله T شکل برای پیشگیری از بارداری است که داخل رحم گذاشته می‌شود. این روش در مقایسه با مصرف قرص‌های ضد بارداری خطر کمتری دارد. از آنجایی که احتمال بارداری ناخواسته حین استفاده از IUD خیلی کم است، بسیاری از خانم‌های متاهل از آن استفاده می‌کنند. این دستگاه توسط پزشک داخل رحم گذاشته می‌شود و بسته به نوعش می‌تواند تا چندین سال از بارداری جلوگیری کند. انواع مختلف این روش پیشگیری‌کننده شامل هورمونی و مسی می‌شوند که هر کدام با مکانیسم خاصی از ایجاد لقاح تخمک و اسپرم و یا لانه گزینی تخمک بارور شده و در نتیجه بارداری جلوگیری می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بارداری خارج از رحم

عملکرد آی یو دی در پیشگیری از بارداری

هر کدام از آی یو دی‌ها به روش خاصی مانع از بارداری می‌شوند که در ادامه آن‌ها را شرح می‌دهیم:

آی یو دی هورمونی

 این مدل که به آن آی یو دی پروژسترونی هم گفته می‌شود، با ترشح هورمون پروژسترون، باعث غلظت مخاط دهانه رحم می‌شوند. به این ترتیب اسپرم دیگر نمی‌تواند به راحتی به رحم برسد و به تخمک بپیوندد. علاوه بر این، IUD هورمونی تخمک‌گذاری را هم کاهش می‌دهد. حتی اگر تخمکی هم از تخمدان آزاد شود، این دستگاه با نامناسب‌سازی محیط رحم، از لانه گزینه تخمک جلوگیری می کند. این وسیله علاوه بر پیشگیری از بارداری، خونریزی و درد پریود را هم کم می‌کند. استفاده از این نوع دستگاه برای خانم‌هایی که سابقه سرطان سینه دارند ممنوع است.

مدل مسی

این آی یو دی هورمون تولید نمی‌کند؛ اما یک پیشگیری‌کننده قهار است. دلیلش هم چیزی نیست جز وجود مس! دور این دستگاه لایه نازکی از مس پیچیده شده است. از آنجایی که مس اسپرم کش است، اسپرم قبل از اینکه بتواند به تخمک برسد با مس برخورد کرده و از بین می‌رود.

علاوه بر این، مس با ملتهب کردن محیط رحم، جلوی لانه گزینه تخمک‌های بارور شده را هم می‌گیرد. در صورتی که رابطه جنسی محافظت نشده داشتید، حداکثر تا 5 روز بعد از رابطه می‌توانید با گذاشتن این دستگاه مسی تا 99 درصد احتمال بارداری را کاهش دهید. این دستگاه فقط یک مدل دارد و آن هم پاراگاد است. افرادی که به مس حساسیت دارند و همچنین مبتلایان به اختلالات انعقادی خون نباید از نوع مسی این دستگاه استفاده کنند.

نحوه جایگذاری آی یو دی

مراحل جایگذاری IUD به صورت زیر است:

•  بهترین زمان برای گذاشتن دستگاه روز دوم تا پنجم پریود است.
• اگر پریود نباشید، پزشک باید مطمئن شود که شما عفونت رحمی ندارید و باردار نیستید تا عفونت وسیع‌تر نشود و سقط جنین اتفاق نیفتد. برای همین باید آزمایش خون و تست پاپ اسمیر بدهید.
• توصیه می‌شود چند ساعت قبل از این کار مسکن بخورید تا طی روند دردی حس نکنید.
•  پزشک با وارد کردن وسیله‌ای به نام اسپکولوم به داخل واژن و باز کردن دهانه رحم، وضعیت رحم را بررسی می‌کند.
•  سپس طول دهانه رحم با وسیله‌ای به نام هیسترومتر اندازه‌گیری می‌شود.
• بعد از ضد عفونی کردن دهانه رحم، پزشک لوله‌ای که دستگاه در آن قرار دارد را تا جایی که هیسترومتر مشخص کرده بود وارد رحم می‌کند.
• آی یو دی داخل رحم آزاد شده و لوله آن بیرون آورده می‌شود.
• نخ دستگاه بعد از اتمام جاگذاری از دهانه بیرون می‌ماند. این نخ برای چک کردن وضعیت دستگاه و بیرون آوردنش در زمان لازم است. به هیچ وجه نباید نخ را بکشید.
• گذاشتن دستگاه دو سه دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و احتمالاً کمی سوزش احساس می‌کنید. 

نحوه برداشت آی یو دی

برای خارج کردن IUD از همان نخی که بیرون رحم مانده بود کمک گرفته می‌شود. این کار توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. بعد از باز کردن دهانه رحم با اسپکولوم، پزشک نخ دستگاه را پیدا کرده و آن را می‌کشد. با کشیدن نخ، دستگاه جمع شده و با ابزار مناسب به راحتی از رحم بیرون می‌آید. در نهایت هم پزشک بررسی کاملی انجام می‌دهد تا مشکل خاصی برایتان پیش نیاید. بیرون آوردن آی یو دی سریع و ساده است و معمولاً عوارضی ایجاد نمی‌کند. بعد از این کار باید از روش پیشگیری از بارداری دیگری استفاده نمایید. 

دلایل برداشت آی یو دی

برداشت آی یو دی (IUD) می‌تواند به دلایل مختلفی انجام شود. در ادامه چند دلیل رایج برای برداشت آی یو دی آورده شده است:

عوارض جانبی: اگر فرد دچار عوارضی مانند خونریزی شدید، درد یا عفونت شود، ممکن است نیاز به برداشت آی یو دی باشد.

نیاز به تغییر روش پیشگیری: اگر فرد تصمیم بگیرد که از روش پیشگیری دیگری استفاده کند، ممکن است آی یو دی نیاز به برداشت داشته باشد.

بارداری: اگر فرد باردار شود، ممکن است نیاز به برداشت آی یو دی وجود داشته باشد، زیرا آی یو دی در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

عدم کارایی یا جایگذاری نادرست: اگر آی یو دی به درستی جایگذاری نشده باشد یا در موقعیت مناسب قرار نداشته باشد، ممکن است نیاز به برداشت و جایگذاری مجدد آن وجود داشته باشد.

برنامه‌ریزی برای بارداری: اگر فرد تصمیم به بارداری بگیرد، نیاز به برداشت آی یو دی وجود دارد تا امکان بارداری فراهم شود.

پایان دوره اعتبار: برخی از انواع آی یو دی‌ها برای مدت زمان معین مؤثر هستند و پس از آن نیاز به تعویض یا برداشت دارند.

مشکلات پزشکی خاص: شرایط خاص پزشکی، مانند ابتلا به عفونت‌های لگنی یا سایر مشکلات سلامتی، ممکن است نیاز به برداشت آی یو دی را ایجاد کند.

برداشت آی یو دی معمولاً توسط پزشک یا متخصص بهداشت و درمان انجام می‌شود و ممکن است با کمی ناراحتی یا درد همراه باشد.

01:49

از درد زیر شکم تا آی‌.یو.دی خارج از رحم

ماندگاری آی یو دی

ماندگاری یا مدت‌زمان اثربخشی آی‌یو‌دی (IUD) به نوع آن بستگی دارد. که در ادامه توضیح خواهیم داد:

• آی‌یو‌دی هورمونی (مانند میرنا، لیلتا) بسته به نوع و برند خاص معمولاً بین 3 تا 7 سال ماندگاری دارند.
• آی‌یو‌دی مسی (مانند پاراگارد): آی‌یو‌دی‌های مسی می‌توانند تا 10 تا 12 سال موثر باشند.
• پزشک با توجه به سن و شرایط به شما می‌گوید که تا چند وقت می‌توانید از این روش استفاده کنید. در صورت بروز هر نوع عارضه غیر طبیعی، حتماً باید برای برداشتن دستگاه به پزشک مراجعه کنید.

مزایای آی یو دی

در مقایسه با روش‌های مختلف پیشگیری از بارداری مثل کاندوم، قرص‌های ضد بارداری یا روش طبیعی، IUD مطمئن‌تر و مؤثرتر است. مزایای این روش شامل موارد زیر می‌شوند:

• تا 99 درصد از بارداری جلوگیری می‌کند.
• مدل هورمونی، گرفتگی عضلات در قاعدگی، خونریزی شدید و درد ناشی از آندومتریوز را کاهش می‌دهد.
• ماندگاری زیادی دارد.
• خانم‌های شیرده می‌توانند از نوع هورمونی آن با خیال راحت استفاده کنند.
• هر وقت بخواهید می‌توانید آن را خارج کرده و برای بارداری اقدام نمایید.

نتیجه گیری

روش‌های مختلف پیشگیری از بارداری با درصد متفاوتی جلوی حاملگی ناخواسته را می‌گیرند. IUD با 99 درصد موفقیت، جزء روش‌های مطمئن و بسیار مؤثر محسوب می‌شود. اگر تا 5 روز بعد از رابطه جنسی محافظت نشده از این دستگاه استفاده کنید، احتمال بارداری خیلی پایین می‌آید. خوبی این ابزار این است که خانم‌های شیرده هم می‌توانند از نوع هورمونی‌اش استفاده کنند. جاگذاری دستگاه چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و احتمالاً در حین کار کمی درد و سوزش حس خواهید کرد. اگر دچار عوارض غیرطبیعی شد، حتماً برای بیرون آوردن دستگاه به پزشک مراجعه کنید.