درمان ناباروری در زنان

درمان ناباروری در زنان و معرفی روش‌های درمان نازایی زنان و مردان در یک نگاه؛ یکی از نگرانی‌های زنان و مردان، نازایی و ناباروری است که آمار آن نیز هر ساله در ایران و جهان در حال افزایش است و باید راه‌ها و روش‌های درمان نازایی و ناباروری در مردان و زنان را بهتر بشناسیم.

طبق آمار هر ساله حدود 100 هزار نابارور به جمعیت کشور ما اضافه می‌شود که به طور کلی طبق آمارهای کنونی حدود 3 میلیون و 260 هزار نفر یعنی 20.3% جمعیت کل ایران نابارور در این کشور وجود دارد و امکان داشتن فرزند از آنان گرفته شده است.

لازم به ذکر است که زوجین هر کدام به تنهایی یا باهم می‌توانند عامل ناباروری و نازایی باشند، ولی جای نگرانی ندارد و روش‌هایی جهت درمان نازایی و ناباروری در مردان و زنان وجود دارد که روز به روز نیز در حال پیشرفت است و مهم این است که به محض مشخص شدن آن سریعا به پزشک مراجعه کنید و از روش‌های درمانی آن استفاده کنید.

حا در این مقاله از وب سایت دکتر شیرین شمس خواستار بررسی روش‌های درمان نازایی در زنان و مردان هستیم تا بتوانید با کمترین زمان این موضوع را مرتفع سازید.

همچنین اگر نیاز به مشاوره دارید دکتر شیرین شمس از طریق شماره تلفن 09198400065 در ساعات اداری مطب پاسخگوی شما هستند.

نابارور کیست؟

ناباروری یک مساله مهم در زمان سن باروری است و بر طبق تعاریف زوج نابارور به زوجی گفته مي‌شـود كـه پـس از يـك سـال ارتباط جنسی منظم و محافظت نشده موفق به بارداری نشده باشند.

انواع ناباروری

ناباروری به دو دسته اساسی ناباروری اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. ناباروری اولیه شامل زوج‌هایی است که هیچگاه موفق به باردار شدن نبوده‌اند در حالی که ناباروری ثانویه شامل زوج‌هایی است که در گذشته حداقل یک بار موفق به باردار شدن بوده‌اند.

مطالعات نشان می‌دهند که در کشورهای در حال توسعه حدودا یک چهارم زوج‌ها تحت تاثیر مشکلات ناباروری قرار می‌گیرند. این در حالی است که ناباروری اثرات جسمی و روحی بسیاری بر زوج نابارور خواهد گذاشت که این اثرات می‌توانند منجر به مشکلات اجتماعی، رنج‌های شخصی، بیماری‌های روانی، از کار افتادگی جنسی و طلاق شود.

تشخیص ناباروری

همانطور که می‌دانید در اصول باروری سه ارگان بدن مهم است:

1. اسپرم
2. تخمک
3. رحم

در ابتدا پزشک متخصص زنان از خانم سوالاتی می‌پرسد تا وجود بیماری زمینه‌ای را بررسی کند از جمله :

• قاعدگی منظم دارید یا نه ؟
• ترشحاتی از سینه دارید ؟
• موهای زائد غیرطبیعی در صورت و بدن رشد کرده است ؟

برای بررسی بیشتر تست‌های تکمیلی تجویز می‌شود.

روش های کمک باروری

در گذشته از جراحی فقط برای درمان بیماری استفاده می‌شد و آن هم به روش باز ولی امروزه روش‌های بسته و آندوسکوپیک جایگزین جراحی باز شده‌اند که علاوه بر درمان به تشخیص بیماری‌ها می‌پردازد . امروزه برای درمان ناباروری از عمل لاپاراتومی و باز استفاده نمی‌شود بلکه از روش لاپاراسکوپی برای کمک به درمان ناباروری استفاده می‌شود.

در صورتی که هدف مشاهده حفره شکمی باشد از لاپاراسکوپی استفاده می‌شود ولی در صورتی که هدف مشاهده حفره رحم باشد از هیستروسکوپی برای بررسی بیماری استفاده می‌شود . با استفاده از این روش‌ها می‌توان بیماری‌هایی که می‌تواند منجر به ناباروری شود را درمان کرد . از جمله این بیماری‌ها کیست تخمدان، اندومتریوز، چسبندگی لوله‌های رحمی است. این روش‌ها باید توسط پزشکی انجام شود که آموزش‌های لازم را در این زمینه دیده باشد .

روش های درمان ناباروری

روش‌های مختلفی برای درمان ناباروری در زنان و مردان وجود دارد که هر یک برای شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند و بنابر تشخیص پزشک از هر یک از این موارد جهت درمان نازایی مردان و زنان استفاده می‌کنند.

در ادامه روش‌های دارویی و آزمایشگاهی درمان ناباروری در زنان و مردان آورده شده است:

داروهای درمان ناباروری

داروهایی که برای تحریک باروری استفاده می‌شوند 50 سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرند. دو نوع داروی باروری وجود دارد:

• کلومید: بر روی غده هیپوفیز اثر می‌کند و آن را مجبور می‌کند که هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئین کننده (LH) بیشتری نسبت به حالت عادی ترشح کند. این کار تخمدان‌های شما را تشویق می‌کند تا فولیکول تولید کنند و فولیکول حاوی تخمک رشد کند و تا تخمک گذاری انجام شود. احتمال دوقلو شدن در صورت مصرف کلومید حدود 8 درصد است.
• هورمون محرک فولیکول (FSH): دارویی است که مستقیماً روی تخمدان اثر می‌کند. فولیکول‌ها کیسه‌های پر از مایع هستند که تخم‌ها در آن‌ها رشد می‌کنند و به بلوغ می‌رسند. خطر ایجاد فولیکول‌های متعدد و بنابراین حاملگی چند قلو با این درمان وجود دارد.

لقاح خارج رحمی با IVF

روش‌های درمان جدید مانند لقاح خارج رحمی با IVF این امکان را فراهم آورده است تا فرد بارور شود . این روش برای زوجینی است که شرایط کافی برای باروری را ندارند. اسپرم مرد با تخمک زن در محیط آزمایشگاه در مجاورت یکدیگر قرار داده تا لقاح صورت گیرد. جنین تشکیل شده به داخل رحم انتقال می‌یابد.

IVF  شامل بارور کردن تخمک در خارج از رحم است. روش معمول به شرح زیر است:

• تزریق FSH تخمدان‌ها را برای تولید فولیکول تحریک می‌کند. هدف این است که 6 تا 16 فولیکول بالغ حاوی تخمک ایجاد شود که قطر آن‌ها حدود 2 تا 2.5 سانتی متر است.
• سونوگرافی واژینال رشد فولیکول‌ها را کنترل می‌کند.
• هنگامی که اسکن نشان می‌دهد که فولیکول‌ها به اندازه کافی وجود دارند و به اندازه کافی بزرگ هستند، یک تزریق “محرک” برای تحریک تخمک گذاری انجام می‌شود.
• پزشکان تخمک‌های شما را با استفاده از سونوگرافی واژینال و روشی به نام “جمع آوری تخمک هدایت شده” جمع آوری می‌کنند. این کار با یک بیهوشی عمومی سبک انجام می‌شود.
• تخمک‌ها و اسپرم‌ها در یک ظرف حاوی مایع کشت IVF استاندار کنار هم قرار می‌گیرند. روش دیگر یک اسپرم منفرد به تخمک (ICSI) تزریق می‌شود. روش مورد استفاده به میزان باروری اسپرم قبل از درمان IVF بستگی دارد.
• لقاح اولیه انجام می‌شود.
• بسته به شرایط فردی، یک یا احتمالاً دو جنین بین دو تا پنج روز پس از لقاح به رحم منتقل می‌شوند.
• به مدت دو هفته، یک دوره مکمل پروژسترون از طریق واژن داده می‌شود که از روز دوم پس از لقاح شروع می‌شود.
• هر جنین دیگری که به طور معمول رشد کرده باشد برای انتقال‌های بعدی در نیتروژن مایع منجمد می‌شود.

IVF اغلب قبل از بارداری نیاز به چندین بار تلاش دارد و ممکن است هرگز انجام نشود. به طور عمده، شانس موفقیت به سن زن و کیفیت ژنتیکی تخمک‌های او مربوط می‌شود. این بدان معناست که تعداد کافی تخمک باید بازیابی شود و تعدادی تخمک با کیفیت بالا باید برای تولید جنین با کیفیت خوب ایجاد شود.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد فرزندان زوج‌هایی که پس از IVF یا ICSI باردار می‌شوند، میزان ناهنجاری‌های تولد کمی بالاتر دارند، اگرچه این شرایط نادر هستند و خطر کلی داشتن فرزندی با ناهنجاری هنگام تولد پایین است. اگر در این شرایط هستید، متخصص باروری شما باید این خطر بالقوه را با شما در میان بگذارد.

درمان ناباروری با تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)

یکی از روش های کمک به باروری است که در آن مایع منی در غلظت بالایی از اسپرم‌های متحرک تهیه شده و سپس بوسیله یک کاتتر ظریف به ناحیه گردن رحم تزریق می‌شود. در حال حاضر ۱۶٪ از زوج‌ها بدنبال روشی برای درمان ناباروری هستند که از بین ان‌ها برخی تحت درمان بوسیله IUI قرار می‌گیرند.

اندیکاسیون‌های متفاوتی برای انجام IUI وجود دارد که شامل ناباروری به علت مشکلات سرویکس، ناباروری مرتبط با فاکتورهای مردانه همچون کیفیت کم اسپرم‌ها، ناتوانی تخمدان در رهاکردن به موقع تخم (anovulation)، اندومتروزیز با لوله فالوپ سالم، انسداد لوله‌ای یک طرفه و در نهایت ناباروری با علت ناشناخته است.

همچنین IUI به علت اینکه نسبت به دیگر روش‌های کمک باروری غیر تهاجمی‌تر و ارزان‌تر است معمولا به عنوان اولین اقدام درمانی برای زوج‌های نابارور در نظر گرفته می‌شود.

موفقیت درمان ناباروری با IUI

درصد میزان باروری موفق بعد از انجام IUI کمتر از ۵٪ تا بیش از ۷۰٪ متفاوت است. در واقع میزان بارداری در این عمل به شدت وابسته به علل اتیولوژیکی است. این درحالی است که مطالعات متعددی فاکتورهای متعددی را گزارش کرده‌اند که بنظر می‌رسد شانس بارداری در انجام عمل IUI را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این فاکتورها اساسا شامل :

• سن زن
• مدت زمان ناباروری
• اندیکاسیون (نوع ناباروری)
• تعداد اسپرم در ارزیابی اولیه یا در کاتتر
• تعداد فولیکول های رسیده
• غلظت E2 در روز تزریق hCG
• نوع کاتتر (نوک با قوام نرم و نوک با قوام سخت) هستند.

اهدای جنین

در صورتی که زوجین دارای شرایط ذیل باشند :

• اسپرم شرایط کافی را ندارد ( تحرک یا تعداد اسپرم کم است ) در نتیجه نمی‌تواند به تخمک برسد تا لقاح صورت گیرد .
• عدم وجود تخمک
• انسدادا لوله‌های رحمی
• رحم کوچک باشد .

از روش‌های اهدای تخمک، اهدای جنین، رحم جایگزین استفاده می‌شود.

در مورد بارداری خارج از رحم بیشتر بدانید.

شرایط اهدای جنین

اهدای تخمک یا اهدای جنین شرایط خاص خود را دارد که باید در مراکز قانونی و علمی انجام شود که پزشک متخصص زنان زوجین را به آنجا ارجاع می‌دهد.

درمان های جایگزین برای باروری

اگر IVF انجام می‌دهید، بسیار مهم است که از پزشک معالج خود جویا شوید که چه کاری انجام می‌دهد. این درمان‌ها ممکن است شامل تزریق هورمون‌های رشد، DHEAS، طب سوزنی، تستوسترون و استروئیدها باشد.

نتیجه 

امروزه با پیشرفت علم روش های نوینی برای درمان ناباروری استفاده می شود که دیگر زوجینی که به علت شناخته یا ناشناخته نابارور شده اند، نگران نیستند و می توانند درمان شوند . فقط باید به این نکته توجه داشته باشند که درمان آن به تشخیص درست و علت آن بستگی دارد . بنابراین به پزشک متخصص یا مراکزی مراجعه کنند که در زمینه نازایی تخصص لازم را داشته باشند .

سوالات متداول